تحلیل جامعه شناختی اشعار محمد مهدی جواهری

چکیده محمدمهدی جواهری، شاعرپرآوازه نئوکلاسیسمقرن بیستم جهان عرب،در نجف اشرف چشم به جهان گشود. دوران جواهری پر از حوادث و جریانات سیاسی، ادبی و اجتماعی بود. ویبا الهام از واقعیتهای اجتماعی موجود در عراقبا توجه به دیدگاه جامعه اقدام به سرودن اشعاری زیادی کرده است. جواهری همچون مردم شناسی آگاه و جامعه شناسی ژرف اندیش، اجتماع خویش را در نظر گرفته و به بررسی اوضاع جامعه و گروه های مختلف اجتماعی پرداخته است. تاریخچه شکل گیری جامعه شناختی ادبیات به صورت روشمند و علمی به آغاز قرن نوزدهم میلادی برمی گردد.جامعه شناختیادبیات،یکی از شیوه های نسبتاً نوین درمطالعات ادبی و شاخه ای از جامعه شناسی است که ساختار و کارکردهای ادبیات و رابطه میان جامعه و ادبیات را تبیین می کند دراین شیوه به بررسی ساختار و محتوای اثر ادبی و ارتباط آن با ساختار و تحولات جامعه ای که اثر، مولود آن است پرداخته می شود.آنچه در جامعه شناختی ادبیات از اهمیت بیشتری برخوردار است،انعکاس تصویر جامعه در جهان تخیلی و هنری اثر ادبی و شکل های مختلف آن است. پژوهش حاضر می کوشد ضمن تبیین مسائل تئوریک در حوزه ی مطالعات جامعه شناختی، با نگاهی جامع به حیات و آثار جواهری، نظرات او را حول محور موضوعات اجتماعی بررسی نماید؛ بدین منظور مولّفه-های مهم از قبیل: مبارزه با قدرت های استعماری وآزادی خواهی و رسیدن به استقلال ملی، عدالت محوری، بیان مشکلات مردم خصوصاً کارگران و کشاورزان، اصلاح و آبادانی کشور، فقر و تنگدستی، مشکلات جوانان و اهتمام به یادگیری علوم و فنون جدید و حقوق زنان به عنوان مولّفه های تاثیرگذار در رویکردهای اجتماعی مورد توجه و بررسی قرار گرفته و در این باره شواهد مختلفی از آثار جواهری آورده شده است.بنابراین، این پژوهش بر آن است تا با گردآوری کتابخانه ای مطالب، طبقه بندی و با تکیه بر روش تحلیلی ـ توصیفی به بررسی و تحلیل جامعه شناختی اشعار این شاعر که اشعارش آیینه ی تمام نمایمحیط اجتماعی و شرایط اقتصادی و سیاسی آن دوران است، بپردازد. واژگان کلیدی:محمد مهدی جواهری، شعر، تحلیل، جامعه شناختی، مسائل اجتماعی